محصولات ارگانیک چه محصولاتی هستند؟

در سال‌های اخیر، استفاده از سموم و کودهای شیمیایی مانند اوره در کشاورزی و یا استفاده از انواع داروها و هورمون‌های رشد در دامپروری زیاد شده است. یکی از دلایل اصلی این موضوع، افزایش جمعیت و افزایش تقاضا برای محصولات غذایی است زیرا در تولید انبوه مواد غذایی، کشاورزی و دامپروری سنتی دیگر پاسخ گو نیستند. از آن جایی که به کار بردن این مواد در تولید محصولات غذایی می تواند برای انسان و محیط زیست در طولانی مدت ضرر داشته باشد، در چند سال گذشته، افراد بیشتر تمایل دارند که به جای محصولات صنعتی از محصولات ارگانیک، طبیعی یا محلی استفاده کنند. زیرا این محصولات سالم‌تر هستند. در این مقاله شما را با این محصولات آشنا خواهیم کرد و به سوالات زیر پاسخ خواهیم داد.

• محصولات ارگانیک دقیقا به چه محصولاتی گفته می‌شود؟
• آیا تفاوتی بین محصولات ارگانیک با محصولات طبیعی و محلی وجود دارد؟
• از کجا می‌توان مطمئن شد که محصولی واقعا ارگانیک یا طبیعی است؟
• اگر این محصولات با یک‌دیگر متفاوتند، استفاده از کدام یک بهتر است؟

محصولات ارگانیک چیست؟

محصول ارگانیک به محصولی گفته می‌شود که در درجه اول منشا آن کاملا طبیعی باشد و هم‌چنین در کل فرآیند تولید آن، از هیچ‌گونه ماده شیمیایی، افزودنی یا فرآیندی که باعث تغییر در ماهیت طبیعی مواد تشکیل دهنده آن می‌شود، استفاده نشده باشد. این محصولات باید با روش‌هایی مطابق با استاندارهای کشاورزی یا دامپروری ارگانیک، تولید ‌شوند. این استانداردها در ایران و جهان کمی متفاوت هستند.

با توجه به اینکه اکثر کشورها دارای دستورالعمل‌ها و استاندارهای خاص خود هستند، زمانی برچسب ارگانیک به محصول تولیدی یک کشور نسبت داده می‌شود که تولید، فرآوری و مدیریت آن،‌ با استفاده از روش‌های ارگانیک تعریف شده توسط نهادهای گواهی کننده آن کشور باشد. ما در زیر به طور خلاصه استانداردهای مهم ارگانیک را توضیح داده‌ایم اما می‌توانید برای مطالعه جزئیات بیشتر و تخصصی‌تر در مورد استاندارهای ملی ارگانیک، به این مقاله مراجعه نمایید.

محصولات کشاورزی ارگانیک

میوه‌ها، سبزیجات و سایر محصولات کشاورزی، در صورتی ارگانیک محسوب می‌شوند که از سه سال قبل، برای برداشت محصولات در آن زمین، از هیچ‌گونه کود و یا آفت‌کش شیمیایی استفاده نشده باشد. برای مثال برنج ارگانیک به برنجی گفته می‌شود که کشاورز، از ۳ سال قبل به زمین خود کود و سم شیمیایی نداده باشد و در هیچ یک از مراحل کاشت، داشت و برداشت کردن برنج نیز از هیچ گونه سم و کود شیمیایی، برای مقابله با آفات استفاده نشود. در این شرایط، برنج بسیار کمی به دست می‌آید و به همین دلیل قیمت این برنج می‌تواند تا ۴ برابر، از قیمت برنج معمولی بیشتر باشد.

*همانطور که توضیح دادیم تولید یک محصول ارگانیک از جمله برنج کار سخت و پرهزینه‌ای است از طرفی قیمت آن بسیار بالاست. اگر دوست دارید برنجی سالم و خوش طعم خریداری کنید که قیمت مناسبی نیز داشته باشد به صفحه ” خرید برنج طارم فریدونکنار” درکام مراجعه کنید. برنج طارم محلی فریدونکنار درکام ارگانیک نیست اما در تولید آن از هیچ سمی برای مقابله با آفات استفاده نشده است. این برنج کاملا یکدست، خوش عطر و خوش طعم می‌باشد

محصولات دامی ارگانیک

محصولات دامی و لبنی، در صورتی ارگانیک هستند که حیواناتی که این محصولات از آن‌ها به دست می‌آید، زندگی و رفتار طبیعی خود را داشته، بتوانند آزادانه حرکت کنند و محل زندگی آن‌ها کوچک و محدود نباشد، برای رشد این حیوانات، نباید هیچ آنتی بیوتیک و یا هورمونی به آن‌ها تزریق شده باشد و هم‌چنین باید از علوفه‌ای تغذیه کنند که کاملا ارگانیک باشد.

در حالت کلی استفاده از هرگونه ترکیب‌های اصلاح شده ژنتیکی در محصولات گیاهی و دامی، که به صورت ارگانیک رشد می‌کنند، ممنوع است.

چگونه متوجه شویم که یک محصول ارگانیک است؟

امروزه در بازار، تولیدکنندگان بسیاری ادعا می‌کنند که محصولات آن‌ها ارگانیک است؛ اما چگونه می‌توان فهمید که ادعای آن‌ها حقیقت دارد یا خیر؟

این کار چندان سخت نیست. تنها محصولاتی ارگانیک هستند که دارای گواهی ارگانیک باشند. این گواهی زمانی به یک محصول اختصاص می‌یابد که ارگانیک بودن آن توسط نهادهای معتبر هر کشور تایید شود. این نهادها بعد از کنترل ارگانیک بودن محصولات بر اساس استانداردها، به آن گواهی ارگانیک می‌دهند. بازرسی محصولات ارگانیک، به طور مداوم و هر چند وقت یک‌بار صورت می‌گیرد و چنانچه در هر مرحله مشخص شود که تولیدکنندگان یا کشاورزان، برخلاف استانداردها عمل می‌کنند، برچسب ارگانیک به محصولات آن ها داده نمی‌شود.

اگر محصولی دارای گواهی ارگانیک از این مراجع باشد، لوگوی آن مرجع می‌تواند روی محصول درج شود تا مشتری با مشاهده آن بتواند به ارگانیک بودن محصول، اطمینان پیدا کند. برای مثال در کشور آمریکا، تنها محصولاتی کاملا ارگانیک هستند که دارای برچسب USDA باشند.

البته باید بدانید که همیشه بودن برچسب ارگانیک روی یک محصول، به معنای واقعا ارگانیک بودن آن نیست و ممکن است که فروشنده، از برچسب ارگانیک تقلبی روی محصولات خود استفاده کرده باشد که این کار پیگرد قانونی دارد . اگر قصد خرید محصولات ارگانیک دارید باید از مکان‌هایی خرید کنید، که مطمئن باشید ارگانیک بودن محصولات، توسط نهادهای نظارتی کنترل می‌شود.

درجه بندی مواد غذایی از نظر ارگانیک بودن یا نبودن

در اکثر کشورها یک محصول باتوجه به این که به چه میزان از ترکیبات طبیعی تشکیل شده باشد، در یکی از ۴ دسته زیر قرار می‌گیرد:

• صد در صد ارگانیک: محصولاتی هستند که به طور کامل از ترکیبات طبیعی تشکیل شده‌اند.
• ارگانیک: محصولاتی هستند که به میزان ۹۵ درصد متشکل ار ترکیبات طبیعی هستند.
• تولید شده با مواد ارگانیک: محصولاتی هستند که حداقل دارای ۷۰ درصد مواد طبیعی باشند.
• غیر ارگانیک: مواد غذایی که میزان مواد طبیعی در آن‌ها، کم‌تر از ۷۰ درصد باشد، ارگانیک محسوب نمی‌شوند.

در ایران، این درجه بندی کمی متفاوت است؛ به طوری که محصولات اورگانیک باتوجه به این که به چه میزان از مواد طبیعی تشکیل شده باشند، می‌توانند در دو دسته ارگانیک یا در حال گذار قرار گیرند.

آیا محصولات ارگانیک با طبیعی فرق دارند؟

بله این دو تعریف متفاوت هستند. طبیعی در هر محصولی، ممکن است تعریف خودش را داشته باشد؛ مثلاً عسل طبیعی به عسلی گفته می‌شود که زنبور در فصل شهد و گل، به صورت مصنوعی تغذیه نشده باشد و یا چای طبیعی به چایی گفته می‌شود که هیچ افزودنی شیمیایی برای افزایش عطر و رنگ چای، به آن اضافه نشده باشد.

در یک تعریف کلی، می‌توان گفت که محصولات طبیعی به محصولاتی گفته می‌شود که حداقل پردازش و فراوری روی ماده غذایی انجام شده باشد؛ به طوری که مواد تشکیل دهنده آن محصول همگی طبیعی باشند و هم‌چنین حاوی مواد افزودنی خاص مانند هورمون‌ها، آنتی بیوتیک‌ها، شیرین کننده‌ها، رنگ‌های خوراکی، نگهدارنده‌ها و یا طعم دهنده‌های مصنوعی نباشند.

چگونه متوجه شویم که یک محصول واقعا طبیعی است؟

برای تشخیص محصول طبیعی، دو راه وجود دارد:

راه اول: به دلیل اینکه سازمان یا نهاد مشخصی بر روی محصولات طبیعی نظارت نمی‌کند، ممکن است فروشندگان بسیاری ادعا کنند که محصولاتشان طبیعی است. بنابراین بهترین راه برای اطمینان از طبیعی بودن یک محصول، خرید از مکان‌های معتبر می‌باشد.
راه دوم: اگر شما کمی اطلاعات در مورد محصولی که می‌خرید داشته باشید، می‌توانید در اکثر موارد یک محصول طبیعی را تشخیص دهید. برای مثال در زیر به شما خواهیم گفت که چطور می‌توانید عسل طبیعی و چای ایرانی طبیعی را تشخیص دهید.

چای ایرانی طبیعی: چای ایرانی اصل و طبیعی، فاقد هرگونه افزودنی مانند اسانس عطری و یا رنگ است. بنابراین وقتی چای ایرانی طبیعی را دم می‌کنید، این چای اصلا تیره نمی‌شود و پس از چند ساعت نیز به قوری رنگ نمی‌دهد. هم‌چنین عطر دلنشین و آرامش بخشی دارد که مخصوص به خودش است و به آن اسانس عطری اضافه نشده است.

*اگر قصد خرید چای ایرانی اصل و طبیعی را دارید، پیشنهاد می‌کنیم به صفحه ” خرید چای ایرانی” مراجعه و قیمت و سایر جزئیات مربوط به چای ایرانی درکام را مشاهده نمایید.

عسل طبیعی: برای تشخیص عسل طبیعی از تقلبی و تغذیه‌ای، تنها یک راه وجود دارد و آن آزمایش عسل در آزمایشگاه‌های معتبر عسل است. عسل طبیعی دارای ساکارز زیز ۵٪ و پرولین بالاتر از ۱۸۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم است که این فاکتورها فقط با آزمایش مشخص می‌شود و به هیچ عنوان نمی‌توان از روی ظاهر عسل قضاوتی کرد. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم فقط عسل‌های آزمایش شده و دارای برگه آزمایش را خریداری کنید.

*برای خرید عسل طبیعی با برگه آزمایش، به صفحه ” خرید عسل طبیعی” بروید و جزئیات بیشتر و دقیق‌‌تری درباره عسل‌های طبیعی درکام بخوانید. تمام عسل‌های طبیعی درکام دارای برگه آزمایش از یکی معتبرترین آزمایشگاه‌های عسل تهران هستند که خیالاتان را از بابت طبیعی بودن عسل‌ها مطمئن می‌کند.

محصولات محلی چیست و چگونه می‌توانیم آن‌ها را تشخیص دهیم؟

در تعریف جهانی محصولات محلی، به مواد غذایی و سایر محصولات کشاورزی گفته می‌شود که در یک منطقه خاص رشد می‌کنند یا تولید می‌شوند و پس از طی مراحلی به فروش می‌رسند. در این محصولات، از هیچ ماده نگهدارنده شیمیایی برای افزایش نگهداری ماده غذایی استفاده نمی‌شود؛ بنابراین طبیعتا نباید فاصله بین مکان و زمان تولید و مصرف این محصولات خیلی زیاد باشد زیرا معمولا ماندگاری این محصولات کم بوده و ممکن است زود خراب شوند.
در مورد اینکه حداکثر این فاصله می‌تواند چه قدر باشد تا محصول، محلی محسوب شود، هیچ توافقی روی معیار قرار دادن عدد مشخصی وجود ندارد ولی برخی می‌گویند که این مسافت باید کم‌تر از ۴۰۰ مایل یا ۶۴۴ کیلومتر باشد.
در ایران تعریف محصول محلی در بین عموم کمی متفاوت است؛ به طوری که معمولا به محصولاتی که در روستاها تولید می‌شوند، محلی می‌گویند و فاصله محل تولید تا مصرف، معیار مهمی نیست. برای مثال روغن حیوانی هم در کارخانه، هم به صورت صنعتی، هم در روستاها به صورت سنتی و با استفاده از مشک و … تولید می‌شود که به این روغنی که در روستا تولید می‌شود، روغن محلی گفته می‌شود.

*برای مثال روغن حیوانی درکام یک محصول کاملا محلی است و از دل روستاهای کرمانشاه بیرون آمده است. اگر قصد خرید روغن حیوانی کرمانشاهی محلی دارید به صفحه “خرید روغن حیوانی” مراجعه کنید.

 

تفاوت محصولات ارگانیک با طبیعی و محلی

باید بدانید که این محصولات از جنبه‌های مختلف با هم متفاوتند. ما در اینجا به صورت خلاصه، برخی از این تفاوت‌ها را بیان کرده‌ایم.

۱- تفاوت در تضمین و نظارت

همان‌طوری که قبلا گفتیم، تضمین و نظارت بر محصولات ارگانیک، توسط نهادهای مربوطه صورت می‌گیرد در حالی که چنین نظارتی بر محصولات طبیعی و محلی وجود ندارد.

۲- میزان آزادی در تخصیص برچسب به این محصولات

استفاده از برچسب ارگانیک، دارای پیامدهای قانونی است؛ بنابراین تولید کننده فقط زمانی می‌تواند از این برچسب استفاده کند، که در تمامی مراحل تولید محصول، از قوانین و استانداردها پیروی کرده باشد؛ اما در مورد محصولات طبیعی و محلی اینگونه نیست. استفاده اشتباه از برچسب طبیعی یا محلی روی محصولاتی که واقعا طبیعی نیستند پیگرد قانونی ندارد اما اصلا کار اخلاقی و درستی نیست.

۳- تفاوت در ماندگاری

معمولا محصولات ارگانیک، طبیعی و محلی به دلیل اینکه دارای هیچ‌گونه افزودنی و مواد نگهدارنده نیستند، نسبت به مواد غذایی صنعتی، ماندگاری کم‌تری دارند. البته در مورد برخی از محصولات، این موضوع صدق نمی‌کند مثلا روغن حیوانی محلی با وجود اینکه هیچ‌گونه مواد نگهدارنده‌ای ندارد، سال‌ها ماندگاری داشته و خراب نمی‌شود.

۴- تفاوت در قیمت

معمولا محصولات ارگانیک گران‌تر هستند؛ زیرا به دلیل اینکه نباید در تولید آن‌ها از کود و آفت‌کش (در میوه‌ها و سبزیجات) و آنتی بیوتیک‌ها و هورمون‌ها ( در حیوانات) استفاده شود، تولید آن‌ها به صرف وقت، انرژی و هزینه بیش‌تری نیاز دارد.

از طرف دیگر به همان دلایل گفته شده در بالا، میزان محصولی که به صورت ارگانیک به دست می‌آید، کم‌تر است و بنابراین طبیعی است که قیمت آن بیش‌تر باشد.

در آخر باید بدانید که:

• از نظر مواد مغذی و سالم بودن، تقریبا این سه محصول در یک رده قرار می‌گیرند.
• چون در تولید محصولات ارگانیک، سموم کم‌تری به کار می‌رود، استفاده از این محصولات در بلندمدت به محیط زیست آسیب کم‌تری وارد می‌کند.
• بهترین راه برای اطمینان از واقعا ارگانیک، طبیعی و محلی بودن محصولات، خریداری آن‌ها از فروشگاه‌های معتبر است و صرفا نمی‌توان از روی داشتن یا نداشتن برچسب، در مورد آن قضاوت کرد.