تغذیه و سلامتی
عرق کاسنی
نوامبر
عرق کاسنی از یک گل آبی ارغوانی زیبا به نام کاسنی گرفته می‌شود و در مناطق مختلف ایران، مثل آذربایجان و مناطق کوهستانی خراسان فراوان یافت می‌شود. در گذشته از عرق کاسنی به عنوان شستشو دهنده کبد و پالاینده خون استفاده می‌کردند. امروزه با پیشرفت علم و تجربیات متعدد طب سنتی، خواص بیشتری از این عرق گیاهی مفید کشف شده که در ادامه به توضیح بیشتر آن‌ها می‌پردازیم.
طبع عرق کاسنی
طبع عرق کاسنی سرد است و مصرف آن برای مقابله اثر گرمی‌جات و معتدل کردن طبع شما بسیار موثر خواهد بود.
عرق کاسنی
در این مقاله به ۱۸ خاصیت مهم گیاه و عرق کاسنی برای سلامتی شما اشاره می‌کنیم:
- ۱. تقویت‌کننده کبد
- ۲. کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت
- ۳. محافظت از قلب و پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی
- ۴. خاصیت آنتی اکسیدانی قوی
- ۵. کمک به کاهش چربی خون
- ۶. خاصیت ضد آلرژیک عرق کاسنی
- ۷. محافظت از پانکراس
- ۸. حفاظت از نورون‌ها و سیستم عصبی بدن
- ۹. ارتقا سیستم ایمنی بدن و خاصیت ضدمیکروبی کاسنی
- ۱۰. تنظیم میزان کلسیم بدن
- ۱۱. اثرات کنترل کننده بعضی سرطان‌ها
- ۱۲. خواص ملینی گیاه کاسنی
- ۱۳. خواص ادرارآوری کاسنی
- ۱۴. خاصیت ضد التهابی کاسنی
- ۱۵. کمک به درمان جوش‌های ناشی از گرمی‌جات
- ۱۶. خواص ضد میکروبی گیاه کاسنی
- ۱۷. فواید عرق کاسنی برای پوست
- ۱۸. عرق کاسنی و تنظیم هورمونهای بدن
۱. خواص عرق کاسنی برای کبد
وظیفه سم‌زدایی در بدن ما، بر عهده کبد است. عرق کاسنی به نوسازی سلول‌های کبد کمک کرده و با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد مضر، خون را تصفیه می‌کند. این عرق گیاهی پرخاصیت، با کمک به خروج سموم از طریق ادرار، مشکلاتی مثل التهاب بدن، تب‌های صفراوی، یرقان و زردی ناشی از گرمی را برطرف می‌کند.
طبق مطالعات انجام شده، کاسنی قدرت حفاظتی بالایی در برابر سموم کبدی دارد. این موضوع از طریق ماده‌ای به نام تتراکلروکربن ثابت شده است. همچنین تحقیقات دیگری نشان می‌دهند که مصرف عصاره کاسنی از طریق کاهش آنزیم‌های آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) که به‌عنوان شاخص‌های مهم خونی برای بررسی سلامت کبد به شمار می‌روند، نقش مهمی در سلامت کبد دارد. عرق کاسنی به ویژه به بهبود کبد چرب غیرالکلی کمک می‌کند.
یکی از بیماری‌های کبدی، کلستاز انسدادی است که باعث بالا رفتن غلظت مواد اکسیدانی و التهابی کبد می‌شود. عصاره کاسنی می‌تواند سطح عوامل التهابی را کاهش دهد و به عنوان یک آنتی اکسیدان، از کبد در برابر آسیب‌ها حفاظت کند.
۲. فواید عرق کاسنی برای دیابت
گیاهی کاسنی، به ویژه ریشه گیاه کاسنی، حاوی ماده‌ای به نام اینولین است. اینولین با تحریک تولید هورمونهای کنترل کننده قند خون (به صورت غیر مستقیم) نظیر انسولین، نقش مهمی در پیشگیری و کنترل دیابت ایفا می‌کند. همچنین تانن‌های موجود در این گیاه باعث مهار فعالیت چربی سازی در سلول‌های چربی می‌شوند. طبق دیگر تحقیقات، مصرف عصاره گیاه کاسنی با برداشت زیادتر گلوکز از خون، باعث کنترل قند خون می‌شود.
۳. خواص کاسنی در محافظت از قلب
مطالعات انجام شده بر روی موش‌ها نشان می‌دهند مصرف ۵۰۰ میلی گرم از گیاه کاسنی به مدت ۳۰ روز سبب محافظت از قلب در برابر آسیب‌های اکسیداتیو می‌شود. همچنین عصاره گیاه کاسنی با کاهش میزان کسترول خون، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی دارد.
۴. عرق کاسنی، یک آنتی اکسیدان قوی
همانطور که اشاره شد، از مهم‌ترین فواید عرق کاسنی و عصاره این گیاه، خاصیت آنتی اکسیدانی آن است. به نظر می‌رسد این اثر به دلیل حضور ترکیبات پلی فنلی متعدد در این گیاه باشد.
۵. گیاه کاسنی، موثر در کاهش چربی خون
عناصر موجود در گیاه کاسنی، مثل ماده‌ای به نام اینولین با کاهش سنتز اسیدهای چرب، باعث کاهش سطح‌تری گلسیرید سرمی می‌شوند. همچنین مطالعات نشان می‌دهند که با مصرف کاسنی می‌توان به طور معناداری شاهد کاهش سطح LDL (کلسترول بد) بود.
۶. خواص ضد آلرژیک کاسنی
کاسنی با مهار فعالیت عواملی که مسئول بروز حساسیت‌های زودرس هستند (نظیر ماست سل‌ها)، از بروز چنین حساسیت‌هایی جلوگیری می‌کند.
۷. تاثیر محافظتی گیاه کاسنی روی پانکراس یا لوزالمعده
مطالعات نشان می‌دهند عصاره گیاه کاسنی از بروز علائم التهاب حاد پانکراس جلوگیری می‌کند.
۸. خواص گیاه کاسنی در محافظت از نورون‌ها
این گیاه به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی، از ایجاد آسیب به وسیله رادیکال‌های آزاد اکسیژن بر روی نورون‌ها پیشگیری می‌کند.
۹. گیاه کاسنی و افزایش فعالیت ایمنی
گیاه کاسنی از طریق افزایش فعالیت بیفیدوباکترها نقش مهمی در ارتقا ایمنی بدن دارد.
۱۰. تنظیم‌کننده خوب کلسیم در بدن
عصاره گیاه کاسنی از طریق افزایش جذب کلسیم می‌تواند بر سطح کلسیم بدن مؤثر باشد.
۱۱. خواض ضدسرطانی کاسنی
مطالعات حیوانی انجام شده نشان می‌دهد عصاره گیاه کاسنی در دوزهای بالا با جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی (بویژه در سرطان کولون) می‌تواند بعضی اثرات سرطان را کنترل کند.
۱۲. خواص ملینی گیاه کاسنی
گیاه کاسنی غنی از اینولین و فیبر می‌باشد و خواص ملینی نیز دارد.
۱۳. خواص دیورتیک (ادرار آوری) کاسنی
مصرف عصاره گیاه کاسنی به ویژه قسمت ریشه آن، باعث افزایش فیلتراسیون گلومرولی یعنی افزایش فعالیت کلیوی و در نهایت اثر ادرارآوری می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند مسئول بروز این پدیده، ماده‌ای به نام اینولین است. اینولین یک پلی‌فروکتان است که اثرات متعددی نظیر تحریک سیستم ایمنی، کاهش تعداد میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا از دستگاه گوارش، کاهش خطر پوکی استخوان از طریق افزایش جذب املاح به ویژه کلسیم، کاهش خطر آترواسکلروز از طریق کم نمودن سنتزتری گلیسریدها و اسیدهای چرب در کبد و تعدیل سطح هورمونی انسولین و کلوکاگون دارد.
۱۴. خواص ضد التهابی کاسنی
کاسنی می‌تواند با مهار عوامل پیش التهابی در بدن (مانند پروستاگلاندین E2 و COX2) اثر بسیار مهمی روی بهبود التهاب‌ها در بدن داشته باشد.
۱۵. عرق کاسنی برای جوش
یکی از اصلی‌ترین تبعات مصرف گرمی‌جات جوش زدن پوست، به خصوص پوست صورت است. عرق کاسنی با طبع سرد خود، به خوبی با اثر مواد گرم مقابله کرده و با معتدل کردن طبع شما، جوش‌های ناشی از خوردن گرمی‌جات را درمان می‌کند. به همین دلیل است که پزشکان طب سنتی، مصرف عرق کاسنی اصل را به عنوان یکی از بهترین راه‌های درمان جوش تجویز می‌کنند.
۱۶. خواص ضدمیکروبی کاسنی
در سال‌های اخیر آثار ضد میکروبی عصاره گیاه کاسنی بر روی سویه‌های میکروبی بسیاری به اثبات رسیده است.
۱۷. فواید عرق کاسنی برای پوست
در ابتدای مقاله، خواص سرشار عرق کاسنی برای کبد را توضیح دادیم. بهتر است بدانید که تقویت کبد، منجر به روشن تر شدن رنگ پوست و کم شدن بیماری‌های مزمن پوستی، مثل اگزما می‌شود.
۱۸. عرق کاسنی و تنظیم هورمونهای بدن
اثر فوق العاده عرق کاسنی روی کبد، به تنظیم هورمونهای بدن نیز کمک می‌کند؛ زیرا وظیفه اصلی تنظیم هورمونهای بدن نیز برعهده کبد است. شواهدی از تاثیر عرق کاسنی روی افزایش قدرت باروری نطفه و تنظیم و تقسیم کروموزوم‌های نر و ماده نیز وجود دارد که مرتبط با ثاثیر این عرق گیاهی روی تنظیم هورمون‌هاست.
** در صورتی که در دوران بارداری یا شیردهی به سر می‌برید، مقدار مصرف مناسب عرق کاسنی را از پزشک خود بپرسید.
محمدرضا اصفهانی
دانشجوی ارشد تغذیه
منابع:
کتاب عرقیات گیاهی و خواص آن ها – نوشته دکتر جواد کرمعلی
Cichorium intybus : A concise report on its ethnomedicinal, botanical, and phytopharmacological aspects
Chicory (Cichorium intybus) Herb: Chemical Composition, Pharmacology, Nutritional and Healthical Applications
چه جالب من قبلا نشنیده بودم که عرق کاسنی روی قلب هم تاثیر مثبت میزاره!
بله درسته. هم روی قلب تاثیر داره و هم با کاهش چربی بد خون، از بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کنه.