خواص و فواید گیاه اسطوخودوس چیست؟

پیشینه گیاه اسطوخودوس در منطقه خاورمیانه و هند فعلی به حدود ۲۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد. مردم اسطوخودوس را گیاه مقدسی می‌دانستند و از آن علاوه بر مصارف خوراکی برای خوشبوسازی مو، البسه و وسایل شخصی استفاده می‌کردند.

امروزه از اسطوخودوس استفاده‌های بیشتری می‌شود و خواص عنوان شده برای این گیاه آن را تبدیل به یکی از سوژه‌های تحقیقات در طب مدرن و سنتی نموده است. در این مقاله قصد داریم برخی از خواص اثبات شده برای گیاه اسطوخودوس و عوارض احتمالی آن‌ را بیان کنیم.

ارتقاء کیفیت خواب / بهبود بی‌خوابی

حتماً همه ما بی‌خوابی را تجربه کرده‌ایم. کاهش کافئین مصرفی و یا افزایش فعالیت بدنی ممکن است بی‌خوابی را بهبود بخشد اما اگر همچنان با بی‌خوابی دست و پنجه نرم می‌کنید بهتر است اسطوخودوس را مد نظر داشته باشید. مصرف اسطوخودوس به صورت دمنوش (خوراکی) یا استفاده از روغن اسطوخودوس (غیرخوراکی) به بهبود خواب کمک بسزایی می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند ریختن چند قطره از روغن اسطوخودوس روی بالش باعث بهتر شدن کیفیت خواب در افراد می‌شود (رایحه درمانی / آروماتراپی). توجه داشته باشید روغن اسطوخودوس را به هیچ عنوان نباید به‌صورت خوراکی مصرف کنید.

برطرف کردن لکه‌های پوستی

تحقیقات نشان می‌دهند استفاده از روغن اسطوخودوس بر روی سطح پوست می‌تواند به کاهش لکه‌های پوستی و کاهش آکنه کمک کند. همچنین با دارا بودن خواص آنتی‌اکسیدانی، استفاده از این روغن بر روی پوست می‌تواند هرگونه التهاب پوستی را بهبود بخشد. بهتر است پیش از استفاده از روغن اسطوخودوس جهت اطمینان با یک متخصص پوست مشورت نمایید.

کاهش اضطراب و استرس روزمره

زندگی امروزی مملو از استرس و شرایط روانی دشواری است که ممکن است برای سلامتی ما بسیار مخرب باشند. افسردگی، خستگی مزمن و سردردهای شدید تنها چند مورد از پیامدهای استرس شدید هستند که در صورتی که کنترل نشود منجر به عوارض بدتری خواهد شد. تحقیقات بسیاری نشان می‌دهند که اسطوخودوس می‌تواند ابر سیاه افسردگی و غصه را از ذهن بیرون کند و ذهنی آرام را برای ما بسازد. اسطوخودوس تأثیر مثبتی بر خلق و خو، ذهن آرام و بهبود افسردگی دارد.

همچنین در مطالعه‌ای دیده شد مصرف اسطوخودوس علائم و دردهای پیش از قاعدگی در بانوان را تا حدود زیادی کاهش می‌دهد. این خواص را می‌توان به‌صورت رایحه‌درمانی (با استفاده از روغن اسطوخودوس) و یا به‌صورت خوراکی (دمنوش اسطوخودوس) از اسطوخودوس دریافت نمود.

سایر خواص اسطوخودوس

خواص دیگری که برای اسطوخودوس ذکر شده اما هنوز نیاز به تحقیقات بیشتر و گسترده‌تری در زمینه انسانی دارند شامل: کاهش فشار خون، بهبود علائم آسم، کاهش علائم یائسگی، خواص ضد قارچی، بهبود رشد و کیفیت مو و …

عوارض احتمالی مصرف اسطوخودوس

روغن اسطوخودوس مصرف خوراکی ندارد و در صورت بلعیده شدن می‌تواند مسمومیت ایجاد کند. اختلال در تنفس، تهوع و اسهال از علائم این مسمومیت هستند. در صورت تمایل به مصرف خوراکی از مکمل‌های اسطوخودوس یا دمنوش آن استفاده نمایید.

برخی افراد ممکن است به اسطوخودوس حساسیت داشته باشند. در صورتی که پس از مصرف موضعی (روغن) یا خوراکی (دمنوش) دچار سردرد، معده درد و درد مفاصل شدید مصرف آن را قطع کرده و به پزشک مراجعه نمایید.

استفاده از روغن اسطوخودوس بر روی پوست کاملاً ایمن است اما با این حال چنانچه قرمزی، التهاب و خارش در موضع مشاهده شد مصرف آن را کاملاً قطع نمایید.

استفاده بیش از حد اسطوخودوس برای پسران زیر سن بلوغ ممکن است باعث ایجاد جاینکومستی (بزرگ شدن سینه در مردان) پیش از بلوغ شود.

جمع‌بندی

به‌طور کلی استفاده از شکل‌های متفاوت اسطوخودوس ایمن می‌باشد. برنامه بشقاب غذایی سالم آمریکا دمنوش اسطوخودوس را سالم و قرار دادن آن در وعده‌های غذایی روزانه را توصیه می‌کند. همچنین استفاده از روغن اسطوخودوس برای رایحه‌درمانی (اروماتراپی) و ماساژدرمانی بلامانع است. البته خالص و طبیعی بودن روغن یا دمنوش اسطوخودوس را مدنظر داشته باشید و در صورت مشاهده هرگونه عارضه یا واکنش غیرعادی مصرف آن را قطع نمایید.

محمدجعفر دهزاد

کارشناس تغذیه و علوم غذایی

کارشناس ارشد تغذیه بالینی

دانشگاه علوم پزشکی شیراز

منابع:

lavendersense.com

onlinelibrary.wiley.com

hindawi.com

onlinelibrary.wiley.com

nccih.nih.gov

www.nih.gov